Viral Gastroenteritis (Bata)
Karamihan sa pagtatae at pagsusuka sa mga bata ay dulot ng isang virus. Ito ay tinatawag na viral gastroenteritis. Tinatawag ito ng maraming tao na trangkaso sa tiyan, ngunit wala itong kinalaman sa trangkaso. Ang viral gastroenteritis ay maaaring dulot ng iba’t ibang mga virus. Ang mga karaniwang sanhi sa mga sanggol at bata ay astrovirus at adenovirus. Ang mga virus na ito ay kumakalat sa mga tao sa pamamagitan ng pagdikit sa dumi o suka ng isang nahawaang tao. Ang mga virus na ito ay nakakaapekto sa tiyan at digestive tract. Ang viral gastroenteritis ay karaniwang tumatagal ng 2 hanggang 7 araw. Madalas itong nagdudulot ng pagtatae. Ang pagtatae ay nangangahulugan ng paglabas ng malambot o matubig na dumi na iba sa normal na pattern ng pagdumi ng bata.
Ang anak mo ay maaaring magkaroon din ng mga sintomas na ito:
Ang pangunahing panganib sa sakit na ito ay dehydration. Ito ay ang pagkawala ng sobrang tubig at mineral mula sa katawan. Kapag nangyari ito, dapat palitan ang mga likido sa katawan ng anak mo. Ito ay maaaring gawin gamit ang oral rehydration solution. Available ang oral rehydration solution sa mga botika at karamihan sa mga grocery store. Huwag magpainom ng mga sports drinks dahil maaaring naglalaman ang mga ito ng labis na asukal at hindi sapat na electrolytes.
Ang mga antibiotic ay hindi mabisa sa paggamot sa sakit na ito.
Pangangalaga sa bahay
Sundin ang lahat ng tagubiling ibinigay ng provider ng pangangalagang pangkalusugan ng iyong anak.
Kung nagpapainom ng mga gamot sa iyong anak:
-
Huwag magbigay ng gamot na hindi nangangailangan ng reseta sa pagtatae maliban kung sasabihin sa iyo ng provider ng pangangalagang pangkalusugan ng iyong anak.
-
Maaari kang magpainom ng acetaminophen o ibuprofen para makontrol ang pananakit at lagnat. O maaari kang magpainom ng iba pang gamot ayon sa inireseta.
-
Huwag magbigay ng aspirin o mga produkto na naglalaman ng aspirin sa sinumang wala pang 19 taong gulang sa panahon ng karamdaman. Maaari itong magdulot ng pinsala sa atay at utak dahil sa isang kondisyong nagbabanta sa buhay na tinatawag na Reye syndrome.
Upang maiwasan ang pagkalat ng sakit:
-
Tandaan na ang paghuhugas ng iyong mga kamay gamit ang sabon at malinis, umaagos na tubig o paggamit ng alcohol-based na sanitizer ay ang pinakamahusay na paraan upang maiwasan ang pagkalat ng impeksiyon.
-
Turuan ang lahat ng tao sa iyong tahanan kung kailan at paano maghugas ng kanilang mga kamay Basain ang mga kamay mo ng malinis at umaagos na tubig. Magsabon ng sabon sa likod ng mga kamay mo, sa pagitan ng iyong mga daliri, at sa ilalim ng iyong mga kuko. Kuskusin ang mga kamay mo nang hindi bababa sa 20 segundo. Kung kailangan mo ng orasan, subukang i-hum ang "Maligayang Kaarawan" na kanta mula simula hanggang katapusan nang dalawang beses. Banlawan nang mabuti ang iyong mga kamay at tuyuin ang mga ito gamit ang malinis na tuwalya.
-
Hugasan ang iyong mga kamay bago at pagkatapos alagaan ang iyong maysakit na anak.
-
Linisin ang palikuran pagkatapos ng bawat paggamit.
-
Itapon ang mga maruming lampin sa isang selyadong lalagyan.
-
Iwasang ipasok ang iyong anak sa day care hanggang sa sabihin ng provider ng pangangalagang pangkalusugan ng iyong anak na OK lang.
-
Hugasan ang iyong mga kamay bago at pagkatapos maghanda ng pagkain.
-
Hugasan ang iyong mga kamay at kagamitan pagkatapos gumamit ng mga cutting board, countertop at kutsilyo na nadikit sa hilaw na pagkain.
-
Ilayo ang mga hilaw na karne sa mga pagkaing luto at handa nang kainin.
-
Tandaan na ang mga taong nagtatae o nagsusuka ay hindi dapat maghanda ng pagkain para sa iba.
Pagbibigay ng likido at pagkain
Ang pangunahing layunin habang ginagamot ang pagsusuka o pagtatae ay upang maiwasan ang dehydration. Ginagawa ito sa pamamagitan ng madalas na pagbibigay sa iyong anak ng kaunting likido.
-
Ang mga likido ay mas mahalaga kaysa sa pagkain ngayon. Bigyan ng kaunting likido sa isang pagkakataon, lalo na kung ang iyong anak ay nagkakaroon ng pamumulikat ng tiyan o pagsusuka.
-
Para sa pagtatae. Kung binibigyan mo ng gatas ang iyong anak at ang pagtatae ay hindi nawawala, itigil ang gatas. Sa ilang mga kaso, ang gatas ay maaaring magpalala ng pagtatae. Kung mangyari iyon, gumamit na lang ng oral rehydration solution. Huwag magbigay ng apple juice, soda, sports drink, o iba pang matamis na inumin. Ang mga inuming may asukal ay maaaring magpalala ng pagtatae.
-
Para sa pagsusuka. Magsimula sa oral rehydration solution sa temperatura ng kuwarto. Bigyan ng 1 kutsarita (5 mL) bawat 5 minuto. Kahit na sumuka ang iyong anak, ipagpatuloy ang pagbibigay ng solusyon. Karamihan sa likido ay masisipsip, sa kabila ng pagsusuka. Pagkatapos ng 2 oras na walang pagsusuka, magsimula sa kaunting gatas o formula at iba pang likido. Dagdagan ang dami habang kinakaya ito. Huwag bigyan ang iyong anak ng plain na tubig, gatas, formula, o iba pang likido hanggang sa huminto ang pagsusuka. Habang nababawasan ang pagsusuka, subukang magbigay ng mas maraming oral rehydration solution. Lakihan ang pagitan ng oras ng pagpapainom nito. Ipagpatuloy ito hanggang sa umihi ang anak mo at hindi na nauuhaw (walang interes sa pag-inom). Pagkatapos ng 4 oras na walang pagsusuka, simulan ulit ang mga solidong pagkain/ Pagkatapos ng 24 oras na walang pagsusuka, ipagpatuloy ang isang normal na diyeta.
-
Maaari mong ipagpatuloy ang normal na diyeta ng anak mo sa paglipas ng panahon habang bumubuti ang kanyang pakiramdam. Huwag pilitin ang iyong anak na kumain, lalo na kung sila ay nagkakaroon ng pananakit ng tiyan o pamumulikat. Huwag pakainin ang iyong anak nang marami sa isang pagkakataon, kahit na gutom sila. Ito ay maaaring magpalala sa pakiramdam ng iyong anak. Maaari mong bigyan ang anak mo ng mas maraming pagkain sa paglipas ng panahon kung matitiis nila ito. Ang mga pagkain na maaari mong ibigay ay kinabibilangan ng cereal, mashed potato, applesauce, dinurog na saging, biskwit, dry toast, kanin, oatmeal, tinapay, noodles, pretzel, sopas na may kanin o noodles, at mga lutong gulay.
-
Kung bumalik ang mga sintomas, bumalik sa isang simpleng diyeta o malinaw na likido.
Follow-up na pangangalaga
Mag-follow up sa provider ng pangangalagang pangkalusugan ng iyong anak, o gaya ng ipinapayo. Kung kumuha ng isang sample ng dumi o ginawa ang mga kultura, tawagan ang tagapagbigay ng pangangalagang pangkalusugan para sa mga resulta gaya ng itinuro.
Tumawag sa 911
Tumawag sa 911 kung ang anak mo ay may alinman sa mga sintomas na ito:
Kailan dapat kumuha ng medikal na payo
Tawagan kaagad ang provider ng pangangalagang pangkalusugan ng iyong anak kung mangyari ang alinman sa mga ito:
-
Pananakit ng tiyan na lumalala
-
Patuloy na pananakit ng ibabang kanang tiyan
-
Paulit-ulit na pagsusuka pagkatapos ng unang 2 oras sa mga likido
-
Paminsan-minsang pagsusuka nang higit sa 24 oras
-
Patuloy na matinding pagtatae nang higit sa 24 oras
-
Dugo sa suka o dumi
-
Pag-inom ng mas kaunting likido kaysa sa normal
-
Maitim na ihi o walang ihi sa loob ng 6 hanggang 8 oras sa mas matatandang bata, 4 hanggang 6 oras para sa mga sanggol at maliliit na bata
-
Pagkairita o pag-iyak na hindi mapatahan
-
-
Bagong pantal
-
Ang pagtatae ay tumagal ng higit sa 10 araw
-
Lagnat (tingnan ang Lagnat at mga bata, sa ibaba)
Lagnat at mga bata
Gumamit ng digital thermometer para suriin ang temperatura ng anak mo. Huwag gumamit ng mercury thermometer. Mayroong iba’t ibang uri at gamit ng mga digital thermometer. Kabilang sa mga ito ang:
-
Tumbong. Para sa mga batang wala pang 3 buwan, ang temperatura ng rectal ay ang pinakatumpak.
-
Noo (temporal). Gumagana ito para sa mga batang edad 3 buwan at mas matanda. Kung ang isang batang wala pang 3 buwang gulang ay may mga palatandaan ng karamdaman, maaari itong gamitin para sa unang pass. Maaaring naisin ng provider ng pangangalagang pangkalusugan na kumpirmahin gamit ang isang rectal na temperatura.
-
Tainga (tympanic). Ang mga temperatura ng tainga ay tumpak pagkatapos ng 6 buwang edad, ngunit hindi bago.
-
Kili-kili (axillary). Ito ang hindi gaanong maaasahan ngunit maaaring gamitin para sa isang unang pass upang suriin ang isang bata sa anumang edad na may mga palatandaan ng karamdaman. Maaaring naisin ng provider na kumpirmahin gamit ang isang rectal temperature.
-
Bibig (oral). Huwag gumamit ng thermometer sa bibig ng iyong anak hanggang sa siya ay hindi bababa sa 4 taong gulang.
Gamitin ang rectal thermometer nang may pag-iingat. Sundin ang mga direksyon ng gumagawa ng produkto para sa tamang paggamit. Ipasok ito nang malumanay. Lagyan ito ng label at siguraduhing hindi ito ginagamit sa bibig. Maaari itong makapagpasa ng mga mikrobyo mula sa dumi. Kung hindi OK ang pakiramdam mo sa paggamit ang isang rectal thermometer, tanungin ang provider ng pangangalagang pangkalusugan kung anong uri ang gagamitin sa halip. Kapag nakikipag-usap ka sa sinumang provider ng pangangalagang pangkalusugan tungkol sa lagnat ng iyong anak, sabihin sa kanila kung anong uri ang ginamit mo.
Nasa ibaba ang mga patnubay upang malaman kung ang anak mo ay may lagnat. Ang tagapagbigay ng pangangalagang pangkalusugan ng iyong anak ay maaaring magbigay sa iyo ng iba’t ibang numero para sa iyong anak. Sundin ang mga partikular na tagubilin ng provider mo.
Mga pagbabasa ng lagnat para sa isang sanggol na wala pang 3 buwang gulang:
Mga pagbabasa ng lagnat para sa isang batang edad 3 buwan hanggang 36 buwan (3 taon):
-
Tumbong, noo, o tainga: 102°F (38.9°C) o mas mataas
-
Kili-kili: 101°F (38.3°C) o mas mataas
Tawagan ang provider ng pangangalagang pangkalusugan sa mga kasong ito:
-
Paulit-ulit na temperatura na 104°F (40°C) o mas mataas sa isang bata sa anumang edad
-
Lagnat na 100.4° F (38° C) o mas mataas sa sanggol na wala pang 3 buwan
-
Lagnat na tumatagal ng higit sa 24 oras sa isang batang wala pang 2 taong gulang
-
Lagnat na tumatagal ng 3 araw sa isang batang edad 2 o mas matanda